The Status of Iran Measles Surveillance System in 2014

• Main Authors: Salman Khazaei, Hamid Salehiniya, Reza Pakzad, Abdollah Mohammadian-Hafshejani
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Vesnu Publications 2015-10-01
• Series: مجله دانشکده پزشکی اصفهان
• Subjects: Measles; Surveillance system; Iran
• Online Access: http://jims.mui.ac.ir/index.php/jims/article/view/4962

سرخک یکی از بیماری‌های حاد و بسیار مسری است که در سطح جهان یکی از عوامل عمده‌ی مرگ و میر در کودکان به ویژه کودکان دچار سوء تغذیه است. هر چند این بیماری قابل پیشگیری با واکسن است، اما به دلیل عوارض ناشی از عفونت به عنوان پنجمین علت مرگ در کودکان زیر 5 سال مطرح می‌باشد (1). در ایران قبل از اجرای برنامه‌ی ایمن‌سازی همگانی، موارد سالانه‌ی سرخک تا 150000 نفر در سال‌های غیر اپیدمی و 500000 نفر در سال‌های اپیدمی گزارش شده است. اطلاعات سيستم مراقبت بيمارى سرخك در كشور، بيانگركاهش شديد موارد بروز بيمارى در كشور بوده است؛ به نحوى كه ميزان بروز بيمارى از 12 در 100000 نفر جمعيت در سال‌هاى قبل از انجام واكسيناسيون سراسرى سرخك و سرخجه، به ميزان 4/1 در 100000 نفر در سال 1386 رسيده است (2). یکی از مهم‌ترین اهداف نظام مراقبت بیماری‌ها، شناسایی اپیدمی‌ها، پایش روند بیماری‌ها و شناسایی گروه‌های در معرض خطر می‌باشد. از این رو، حساسیت بالای نظام مراقبت به منظور شناسایی تمام موارد بیماری، حایز اهمیت است و موارد مظنون به بیماری نیز می‌بایست گزارش گردند (3). بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، هر فرد بیمار با تب و راش پوستی و یکی از سه علامت سرفه، آبریزش بینی و کونژکتیویت به عنوان مورد مشکوک به سرخک تلقی می‌شود که به منظور انجام آزمایش‌های تکمیلی می‌بایست پیگیری شود (4). از جمله شاخص‌های نظام مراقبت بیماری سرخک در مرحله‌ی حذف بیماری، کشف و گزارش‌دهی حداقل 2 مورد مشکوک به ازای هر 100000 نفر جمعیت می‌باشد. همچنین، جهت تأیید آزمایشگاهی بیماری، باید حداقل از 80 درصد موارد مشکوک شناسایی شده‌، نمونه (خون، گلو و ادرار) تهیه و بررسی گردد. در مرحله‌ی حذف بیماری سرخک، باید موارد تأیید شده‌ی بیماری، به کمتر از 1 مورد در 1000000 نفر (به استثناى موارد تأييد شده‌ی وارده) برسد (2). عملکرد نظام مراقبت کشور در خصوص بیماری سرخک در سال 1393، شامل جمعیت کشور 77841511 نفر، تعداد موارد تب و بثورات مورد انتظار سالانه 1557 مورد، تعداد موارد تب و بثورات گزارش شده 3793 مورد، تعداد موارد تب و بثورات با نمونه‌ی سرم تهیه شده 3649 مورد، تعداد کل سرخک تایید شده 99 مورد، شاخص موارد سرخک تایید شده 27/1 و درصد نمونه‌گیری 2/96 بوده است. با در نظر گرفتن موارد انتظار، گزارش 2 مورد مشکوک به ازای هر 100000 نفر جمعیت در کشور، نشان می‌دهد بیش از دو برابر مورد انتظار، موارد مشکوک گزارش شده است. در 2/96 درصد موارد نیز نمونه‌ی سرم تهیه شده است که بالاتر از استاندارد کشوری (تهیه‌ی نمونه از حداقل 80 درصد موارد) می‌باشد. به ازای هر 1000000 نفر جمعیت کشور طی سال ،1393 تعداد 27/1 مورد بیمار تأیید شده‌ی مبتلا به سرخک گزارش شده است، که تعدادی از این موارد ابتلا در جمعیت افغانی مهاجر، به ویژه در کارگران افغانی که به صورت غیر قانونی به کشور وارد شده‌اند مشاهده می‌شود. تحليل يافته‌هاي نظام مراقبت بيماري‌ها نشان دهنده‌ی موفقيت چشمگير نظام سلامت كشور در دستيابي به هدف حذف بيماري سرخك است، اما باید توجه شود که سطح پايين پوشش برنامه‌هاي ايمن‌سازي در كشورهاي همسايه‌ی شرقي و تردد بالاي اتباع اين كشورها به كشور ایران، از چالش‌هاي اصلي برنامه‌ی حذف سرخك در كشور محسوب مي‌شود. تجمع تدريجي افراد حساس به بيماري در اثر عدم واكسيناسيون مناسب و يا شكست پاسخ به ايمن‌سازي، مي‌تواند زمينه‌ساز ايجاد طغيان‌هاي بيماري سرخك شود (5). در کشور ایران، در بهمن و اسفند ماه سال 1393 در تعدادی از استان‌های کشور، طغیان بیماری سرخک در بین کارگران افغانی که وضعیت پوشش واکسیناسیون در آن‌ها پایین بود، مشاهده گردید. البته طغیان بیماری سرخک در سال‌های اخیر، پدیده‌ی دور از انتظاری نمی‌باشد و در کشورهای دیگر جهان نیز مشاهده شده است؛ به گونه‌ای که در سال‌های 08-2007 میلادی، در كشورهاي قطر، عربستان، كويت و عمان (7-6) و در دسامبر 2014 تا فوریه‌ی 2015 در ایالت کالیفورنیا در کشور آمریکا مشاهده شده است (8). بنابراین، باید به بیماریابی و واکسیناسیون و همچنین، کنترل ورود و خروج اتباع خارجی به ویژه اتباع کشورهای با وضعیت نامناسب پوشش ایمن‌سازی، توجه بیشتری معطوف گردد و این برنامه‌ها در رأس برنامه‌های سیاست‌گذاران بهداشتی در زمینه‌ی بیماری سرخک و بیماری‌های مشابهه قرار گیرد.