اثر کودهای شیمیایی و زیستی بر برخی صفات فیزیولوژی و عملکردی گیاه کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) تحت تنش خشکی در خاک شور

• Main Authors: مهدی امیریوسفی, محمود رضا تدین, رحیم ابراهیمی
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2021-07-01
• Series: بوم شناسی کشاورزی
• Subjects: تاج خروس; بیوفسفر; تنش اسمزی; شاخص برداشت; نیتروکسین
• Online Access: https://agry.um.ac.ir/article_37674_8795d81848b6481d75f847d4f4a11a8e.pdf

به‌منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینواChenopodium) quinoa Willd.) تحت رژیـم‌هـای کـم‌آبـی در خاک شور، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398-1397 در مزرعه‌ای واقع در منطقه‌ دستگرد اصفهان انجام شد. در این آزمایش چهار سطح آبیاری (100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) به‌عنوان عامل اصلی و چهار سطح کود زیستی (شاهد، نیتروکسین، بیوفسفر و تلفیق نیتروکسین و بیوفسفر) و دو سطح کود شیمیایی (عدم کاربرد و کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفر) به‌عنوان عوامل فرعی مورد مطالعه قرارگرفت. میانگین حجم آب مصرفی در تیمارهای 100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه به‌ترتیب 1/4204، 2/3427، 6/2665 و 8/2184 مترمکعب در هکتار بود. تیمارهای کود شیمیایی نیز بر اساس نتایج آزمون خاک و توصیه کودی توسط آزمایشگاه، به‌مقدار 250 کیلوگرم کود اوره و 75 کیلوگرم کود سوپر فسفات تریپل در هکتار اعمال شدند. نتایج نشان داد که در تمامی تیمارهای کودی، افزایش سطوح تنش خشکی موجب کاهش کلیه‌ صفات اندازه‌گیری شده (شامل میزان کلروفیل کل، شاخص سطح برگ، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت) در کینوا گردید. با این وجود، کلیه صفات اندازه‌گیری شده تحت تیمار کاربرد کودهای شیمیایی در مقایسه با شرایط عدم کاربرد کودهای شیمیایی افزایش معنی‌داری داشت. به‌نحوی که بیشترین عملکرد دانه (38/2225 کیلوگرم در هکتار) و بالاترین درصد شاخص برداشت (12/41 درصد) کینوا در شرایط کاربرد کودهای شیمیایی و آبیاری مطلوب (تیمار آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) حاصل شد و شرایط تنش شدید خشکی (تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه)، عملکرد دانه و شاخص برداشت این گیاه را به‌ترتیب حدود 88 و 36 درصد نسبت به شرایط آبیاری مطلوب با تیمار کودی مشابه (کاربرد کودهای شیمیایی) کاهش داد. از طرفی، در سطوح مختلف تنش، استفاده ‌هم‌زمان از کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفر بیشترین تأثیر را بر تعدیل اثرات تنش خشکی و افزایش معنی‌دار کلیه صفات مورد بررسی داشت. به‌طوری‌که در شرایط تنش شدید خشکی و کاربرد کودهای شیمیایی، تیمار کاربرد تلفیقی کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفر ، میزان کلروفیل، شاخص سطح برگ، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه کینوا را به‌ترتیب حدود 32، 35، 36 و 15 درصد نسبت به شرایط عدم کاربرد کودهای زیستی در همان سطح خشکی افزایش داد. نتایج در مجموع نشان داد که با وجود شوری خاک محل آزمایش، گیاه کینوا حتی در سطح آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه (تنش شدید خشکی)، دوره‌ رشد خود را کامل کرده و بذر تولید کرد که نشان‌دهنده مقاومت بالای کینوا به شرایط تنش‌های شدید محیطی است.