تأثیر فسفر بر عملکرد دانه و شاخص‌های کارآیی فسفر در ارقام زمستانه کلزا در منطقه کرمانشاه

• Main Authors: جلال قادری, فریدون نورقلی پور
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2020-05-01
• Series: مجله آب و خاک
• Subjects: غلظت فسفر; جذب; استفاده از فسفر; کارایی; کلزا
• Online Access: https://jsw.um.ac.ir/article_38811_19120476e574fb3c458b992ba048df3b.pdf
• ISSN: 2008-4757; 2423-396X

شناسایی رقم­هایی از گیاهان که به‌صورت کارآمدی بتوانند فسفر خاک را جذب و مصرف کنند، می­تواند باعث کاهش هزینه مالی و زیست‌محیطی کاربرد کودهای فسفره گردد. لذا به­منظور مقایسه ارقام زمستانه کلزا ازنظر جذب، مصرف و کارآیی فسفر، این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو عامل الف) فسفر (P) در پنج سطح صفر، 80، 160، 240 و 300 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل بر هکتار و ب) ارقام کلزا شامل اکاپی، اپرا و زرفام، در سه تکرار و در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی ماهیدشت کرمانشاه طی دو سال زراعی اجرا گردید. نتایج نشان داد که اثرات برهم­کنش مقدار فسفر و ارقام کلزا بر غلظت فسفر برگ، عملکرد دانه، کاه، غلظت و جذب فسفر دانه و شاخص­های کارآیی بر اساس وزن دانه و جذب فسفر دانه، معنی­دار بود. با توجه به مقدار فسفر اولیه خاک (2/7 میلی‌گرم فسفر بر کیلوگرم خاک) در میانگین دو سال، بیش­ترین عملکرد دانه و کاه به ترتیب 3203 و 4613 کیلوگرم بر هکتار از مصرف 300 کیلوگرم کود سوپرفسفات تریپل بر هکتار و با رقم اکاپی به‌دست آمد. در شرایط کمبود فسفر، تفاوت معنی­دار بین ارقام ازلحاظ عملکرد دانه، مشاهده نشد. تفاوت معنی­داری بین سه رقم ازنظر شاخص­های کارآیی فسفر، مشاهده شد. رقم اپرا کارا در جذب (84/0) و رقم زرفام کارا در استفاده از فسفر (152 کیلوگرم دانه در هر کیلوگرم کود)، ولی رقم اپرا فسفر کارا بود. با توجه به روابط همبستگی با شاخص تنش کمبود فسفر به نظر می­رسد، فسفر کارآیی ارقام، وابسته به کارآیی در جذب فسفر باشد (** 477/0= R2) تا کارآیی در مصرف فسفر (ns 076/0= R2). کارآیی جذب می­تواند به‌عنوان شاخص کلیدی برای تفکیک ارقام فسفر کارای کلزا در شرایط مزرعه استفاده گردد. کاربرد ارقام اپرا و اکاپی با 80 کیلوگرم کود در شرایط مشابه این آزمایش، قابل توصیه خواهد بود.