| Summary: | Türkiye’nin nadir yer element
(NYE) yatağı ve cevherleşmeleri, jeolojik ortamları ve kökenine göre dörte
ayrılabilir. Birincisi, hafif nadir yer elementlerince (HNYE) zengin,
karbonatit-alkali magmatitlerle ilişkili yataklardır. En iyi bilinen örnekleri
Kızılcaören (Eskişehir) ve Kuluncak (Malatya) yatakları olup sırasıyla %2.9 ve
%0.7 TNYE tenörüne sahiptir ve La-Ce zenginleşmeleri tipiktir. Düşük TNYE tenörüne
sahip Keban (%0.05) ve Divriği (% 0.13) cevherleşmeleri floritçe zengindir ve
bu dört oluşumun da NYE desenleri, floritlerdeki sıvı kapanımların homojenleşme
sıcaklığı ve tuzlulukları benzerdir. İkincisi Bolkardağı bölgesindeki Triyas
şeylleri ve bunlardan oluşan boksitlerdir. Bunlarda Ağır Nadir Yer Element
(ANYE) zenginleşmesi tipiktir, boksitler ve boksitlerin protoliti şeyllerin
TNYE tenörü yaklaşık % 0.15’dir. Bunlar Çin’deki granitik kayaçların üzerinde
gelişen killerle ilişkili “iyon adsorpsiyon tip” yataklara jeokimyasal açıdan
benzerdir. Üçüncüsü, Çanaklı (Burdur) yatağı ile temsil edilen U, Th, ANYE ve
manyetit, zirkon, rutil vb. ağır minerallerce zengin plaser tip yataktır ve
ortalama %0.08 TNYE tenörüne sahiptir. Dördüncü NYE potansiyel kaynağı
fosforitlerdir. Bu kayaçlar dünyanın büyük NYE kaynağını oluşturmakla birlikte,
Türkiye’nin Kretase Mazıdağı fosfatları çok düşük (40 ppm) TNYE içermektedir ve
açıkça ekonomik değildir. İyon adsorpsiyon tip yatakların aranması ve
işletilmesi sürecinde halk sağlığı problemi yaşanmaması nedeniyle, Bolkardağı
yöresindeki NYE’ce zengin boksitlerin rezerv miktarlarının araştırılması ve
kazanım teknolojilerinin geliştirilmesi önemli görülmektedir.
|
|---|
