Funkcja retoryczna "Orgelbüchlein" Johanna Sebastiana Bacha. Wprowadzenie

• Main Author: Tomasz Górny
• Format: Article
• Language: English
• Published: Polskie Towarzystwo Retoryczne/ Polish Rhetoric Society 2017-12-01
• Series: Res Rhetorica
• Online Access: http://resrhetorica.com/index.php/RR/article/view/241

Na wstępie omówiono trzy podstawowe formy organizacji materii muzycznej, zastosowane w "Orgelbüchlein" Johanna Sebastiana Bacha: chorał melodyczny (najbardziej reprezentatywny i w związku z tym nazwany chorałem typu "Orgelbüchlein"), kolorowany oraz w kanonie (rozważono rolę Andreas Armsdorffa jako potencjalnego prekursora tego typu). Poświęcono również uwagę odstępstwom od tego schematu (przede wszystkim "In dir ist Freude" BWV 615) i podkreślono szczególną rolę partii pedałowej. W głównej części artykułu przedstawiono zagadnienie związków słowno-muzycznych w kontekście „Książeczki organowej”, rekapitulując pokrótce dawniejsze obserwacje z tego obszaru badawczego (Spitta, Schweitzer) oraz wpisując tę problematykę w szerokie pole badań nad relacjami retoryki oraz muzyki. I tak zwrócono uwagę na znaczenie teorii afektów oraz teorii muzycznych figur retorycznych. Ponadto przywołano koncepcję porównania sposobu układania oracji do procesu kompozycji – ten element retoryki muzycznej okazał się najmniej oczywisty w kontekście "Orgelbüchlein", niemniej myślenie o omawianych chorałach przez pryzmat inventio, dispositio oraz elocutio wydaje się możliwe. Wreszcie przypomniano kontekst tradycji luterańskiej, która nadała sztuce muzycznej bardzo wysoką rangę, zaś na koniec przeprowadzono krótką analizę chorału "Jesu, meine Freude" BWV 610 pod kątem retoryki muzycznej.