Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu
Artykuł stanowi obszerne studium na temat wytwarzania i społecznego odbioru książki rękopiśmiennej w Polce w XV w. Autor przedstawił bogaty i zróżnicowany obraz produkcji rękopisów oraz ich krążenia przede wszystkim wśród mieszczan, czyli tej grupy społecznej, która w tym procesie odgrywała najwięk...
Main Author: | |
---|---|
Format: | Article |
Language: | deu |
Published: |
Grupa Cogito
2020-09-01
|
Series: | Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi |
Subjects: | |
Online Access: | http://bookhistory.uw.edu.pl/index.php/zbadannadksiazka/article/view/386 |
id |
doaj-427415cd87ac47fba9d0907b77cde993 |
---|---|
record_format |
Article |
spelling |
doaj-427415cd87ac47fba9d0907b77cde9932021-04-02T10:53:30ZdeuGrupa CogitoZ Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi1897-07882544-87302020-09-0110.33077/uw.25448730.zbkh.1980.386Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciuEdward Potkowski Artykuł stanowi obszerne studium na temat wytwarzania i społecznego odbioru książki rękopiśmiennej w Polce w XV w. Autor przedstawił bogaty i zróżnicowany obraz produkcji rękopisów oraz ich krążenia przede wszystkim wśród mieszczan, czyli tej grupy społecznej, która w tym procesie odgrywała największą rolę. Podstawę źródłową artykułu stanowią informacje zawarte w samych rękopisach, na temat sposobu, miejsca i czasu produkcji, osoby kopisty i jego klientów. Ponadto istotnych informacji na temat wytwórczości książki rękopiśmiennej dostarczyły źródła archiwalne, głównie zapisy sądowe, księgi władz miejskich i księgi rachunkowe. Źródła ikonograficzne, a więc przedstawienia w sztuce polskiej osób piszących, uzupełniają obraz produkcji szczegółami dotyczącymi np. wyposażenia pracowni – warsztatu kopisty. W późnym średniowieczu najważniejszym ośrodkiem wytwarzania książki rękopiśmiennej było miasto. Jako centrum produkcji rzemieślniczej i wymiany handlowej przestrzeń miejska stwarzała dogodne warunki do kopiowania i obrotu rękopisami. Wytwórczością książki rękopiśmiennej głównie zajmowali się scholarze, nauczyciele, niższe duchowieństwo, notariusze publiczni, pisarze miejscy i kancelaryjni, pracownicy kancelarii królewskiej. W polskich miastach późnego średniowiecza istniały również wyspecjalizowane grupy zawodowe zajmujące się wytwarzaniem książki rękopiśmiennej – tzw. katedralisi („cathedrales”). Największym skupiskiem katedralisów był Kraków. Autor wykazał, że produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu przybrała niespotykane w poprzednich stuleciach rozmiary. Wyszła z wąskich kręgów skryptoriów klasztornych i rozwijała się przede wszystkim w ośrodkach miejskich, gdzie istniały najlepsze warunki gospodarcze i techniczne dla wytwarzania książki i sprzyjające warunki kulturalne do jej odbioru. Mimo iż produkcja ta miała charakter rzemieślniczy, a tomy wytwarzano na konkretne zamówienie klienta, to zaspokajała ona rosnące zapotrzebowanie na teksty w Polsce schyłku średniowiecza. Wprawdzie kopiowano jeszcze książki w skryptoriach klasztornych, ale jej wytwarzaniem zajmowano się przede wszystkim w dużych ośrodkach miejskich, w małych miastach i miasteczkach, a także w izbach plebanów i wikariuszy wiejskich. Dzięki niemal powszechnemu zasięgowi produkcji książki rękopiśmiennej, wytrzymała ona aż do początków XVI w. konkurencję książki drukowanej. http://bookhistory.uw.edu.pl/index.php/zbadannadksiazka/article/view/386produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV w.książka rękopiśmiennahistoria książki rękopiśmiennejkopiściskryptoriakatedralisi. |
collection |
DOAJ |
language |
deu |
format |
Article |
sources |
DOAJ |
author |
Edward Potkowski |
spellingShingle |
Edward Potkowski Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV w. książka rękopiśmienna historia książki rękopiśmiennej kopiści skryptoria katedralisi. |
author_facet |
Edward Potkowski |
author_sort |
Edward Potkowski |
title |
Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu |
title_short |
Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu |
title_full |
Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu |
title_fullStr |
Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu |
title_full_unstemmed |
Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu |
title_sort |
produkcja książki rękopiśmiennej w polsce w xv stuleciu |
publisher |
Grupa Cogito |
series |
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi |
issn |
1897-0788 2544-8730 |
publishDate |
2020-09-01 |
description |
Artykuł stanowi obszerne studium na temat wytwarzania i społecznego odbioru książki rękopiśmiennej w Polce w XV w. Autor przedstawił bogaty i zróżnicowany obraz produkcji rękopisów oraz ich krążenia przede wszystkim wśród mieszczan, czyli tej grupy społecznej, która w tym procesie odgrywała największą rolę. Podstawę źródłową artykułu stanowią informacje zawarte w samych rękopisach, na temat sposobu, miejsca i czasu produkcji, osoby kopisty i jego klientów. Ponadto istotnych informacji na temat wytwórczości książki rękopiśmiennej dostarczyły źródła archiwalne, głównie zapisy sądowe, księgi władz miejskich i księgi rachunkowe. Źródła ikonograficzne, a więc przedstawienia w sztuce polskiej osób piszących, uzupełniają obraz produkcji szczegółami dotyczącymi np. wyposażenia pracowni – warsztatu kopisty. W późnym średniowieczu najważniejszym ośrodkiem wytwarzania książki rękopiśmiennej było miasto. Jako centrum produkcji rzemieślniczej i wymiany handlowej przestrzeń miejska stwarzała dogodne warunki do kopiowania i obrotu rękopisami. Wytwórczością książki rękopiśmiennej głównie zajmowali się scholarze, nauczyciele, niższe duchowieństwo, notariusze publiczni, pisarze miejscy i kancelaryjni, pracownicy kancelarii królewskiej. W polskich miastach późnego średniowiecza istniały również wyspecjalizowane grupy zawodowe zajmujące się wytwarzaniem książki rękopiśmiennej – tzw. katedralisi („cathedrales”). Największym skupiskiem katedralisów był Kraków.
Autor wykazał, że produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu przybrała niespotykane w poprzednich stuleciach rozmiary. Wyszła z wąskich kręgów skryptoriów klasztornych i rozwijała się przede wszystkim w ośrodkach miejskich, gdzie istniały najlepsze warunki gospodarcze i techniczne dla wytwarzania książki i sprzyjające warunki kulturalne do jej odbioru. Mimo iż produkcja ta miała charakter rzemieślniczy, a tomy wytwarzano na konkretne zamówienie klienta, to zaspokajała ona rosnące zapotrzebowanie na teksty w Polsce schyłku średniowiecza. Wprawdzie kopiowano jeszcze książki w skryptoriach klasztornych, ale jej wytwarzaniem zajmowano się przede wszystkim w dużych ośrodkach miejskich, w małych miastach i miasteczkach, a także w izbach plebanów i wikariuszy wiejskich. Dzięki niemal powszechnemu zasięgowi produkcji książki rękopiśmiennej, wytrzymała ona aż do początków XVI w. konkurencję książki drukowanej.
|
topic |
produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV w. książka rękopiśmienna historia książki rękopiśmiennej kopiści skryptoria katedralisi. |
url |
http://bookhistory.uw.edu.pl/index.php/zbadannadksiazka/article/view/386 |
work_keys_str_mv |
AT edwardpotkowski produkcjaksiazkirekopismiennejwpolscewxvstuleciu |
_version_ |
1724166415187968000 |