نقد و بررسی آزمایش‌های لیبت

• Main Author: بهرام علیزاده
• Format: Article
• Language: fas
• Published: University of Zanjan 2020-02-01
• Series: Ta̓ammulāt-i Falsafī
• Subjects: آزمایش‌های لیبت; اراده آزاد; پتانسیل آمادگی; تصمیم آگاهانه; همسازگرایی
• Online Access: http://phm.znu.ac.ir/article_38511_19b0e135cf4aacee695a83ee1e0b6e2d.pdf

آزمایش‌های لبیت –علی‌الادعا- نشان می‌دهند که فرآیندهای ناآگاهانه مغزی، قبل از آنکه از آنها باخبر شویم، تصمیم‌های ما را شکل می‌دهند. برخی بر اساس این مطالعات تجربی مدّعی شده‌اند که ما فاقد اراده آزاد هستیم. در این مقاله سه پاسخ به این مدّعا ارائه شده است: نخست، بسیار محل تردید است که افعال مورد مطالعه در آزمایش‌های لیبت نمونۀ کاملِ‌ افعالی باشند که آزاد شمرده می‌شوند. چنین افعالی در بهترین حالت نمونه‌های نازلی از افعال آزاد بشمار می‌آیند. دوم اینکه، لیبت مفاهیمی مثل "میل" و "قصد" را جابجا بکار می‌برد درحالی‌که تفسیری جایگزین از داده‌های لیبت می‌گوید آنچه شرکت‌کنندگان از خود گزارش می‌کنند تنها میل به حرکت است و نه قصد یا تصمیم به حرکت. و سوم اینکه، نتایج لیبت تهدیدی مستقل بر ضد ارادۀ آزاد بشمار نمی‌آیند بلکه صرفا تکرار این مدّعا هستند که تعیّن‌گرایی با آزادی جمع-شدنی نیست. از این جهت، این آزمایش‌ها نمی‌توانند دلیلی بر ضدّ همسازگرایی به شمار ‌آیند.