Miasto przetworzone – paryska fantasmagoria Waltera Benjamina

• Main Author: Agata Pilecka
• Format: Article
• Language: deu
• Published: Institute of Philosophy of the Jagiellonian University 2012-03-01
• Series: The Polish Journal of Aesthetics
• Online Access: https://pjaesthetics.uj.edu.pl/documents/138618288/139009277/eik_24_10.pdf/ac768793-a2f7-494c-8d26-d2c15f2870ef

W myśli Waltera Benjamina nowoczesne miasto stanowi jeden z najważniejszych i stale obecnych tematów. Paryż dzięki swej nagłej metamorfozie, będącej efektem przebudowy dokonanej w dziewiętnastym wieku przez barona Haussmana, stał się dla niego idealnym modelem. W nim i poprzez niego ujawnia się rozpad całości dawniej jednoczonych przez tradycję, procesy wykształcania nowej formy doświadczenia, wrażliwości oraz właściwych nowoczesności zasad funkcjonowania w przestrzeni miejskiej. Nowy Paryż jest miastem „dla oka”, miastem wypełnionym snami. Ta senna, fantasmagoryczna strona miasta najpełniej wyraża się w pasażach – zmysłowych i uwodzicielskich ulicach handlu. Oparłszy się na sformułowanej przez Marksa koncepcji fetyszyzmu towarowego, Benjamin dokonuje jej reinterpretacji: definiuje dziewiętnasty wiek jako czas, w którym zbiorowość zapada w coraz głębszy sen, poprzez pasaże zagłębiając się w swoim własnym wnętrzu. Pasaże jawią mu się jako „obiektywne materializacje fantasmagorii” – mityczne, dwuznaczne, będące jednocześnie ulicą i wnętrzem – w których towar eksponowany jest niczym ozdobne bibeloty, rozświetlone blaskiem, uwodzicielskie. Pasaże są urzeczywistnionym snem.