Cevahiru’l-Kur’ân Ekseninde Gazzâlî’nin Kur’ân’ı İşarî Okuma Yöntemine Bir Bakış

• Main Author: İskender Şahin
• Format: Article
• Language: English
• Published: Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları 2018-12-01
• Series: Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları
• Subjects: Gazzâlî; Tefsir; Cevâhiru’l-Kur'ân; Tasavvuf; İşârât
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/624237

Gazzâlî, kendisinden sonraki dönemlerde ilim çevrelerine çok büyük tesirleri olmuş ve kendisinden daima söz ettirmiş önemli bir mütefekkirdir. O, Kur'ân'ı anlamayı önemli bir mesele olarak görmüş ve bu konuya etraflıca eğilmiş bir usulcüdür. Gazzâlî, bir müfessirin yaptığı tefsirin tahkike ulaşabilmesi için Kur'ân ilimlerini, Arap dilini, Arapların örf ve adetlerini, hikmet sahiplerinin amellerini, ehli tasavvufun sözlerini iyi kavrayıp bu çerçeveden ayetleri değerlendirmeye girmesi gerektiğini söylemektedir. Cevahiru'l-Kur'ân adlı eserinde Kur'ân'ın ana hedeflerini ve nassının nasıl ele alınıp yorumlanması gerektiğinin ilkelerini sunmuştur. Fakat onun önerdiği Kur'ân'ı okuma tarzı, alışılmış tefsir yöntemlerinden oldukça farklıdır. Buradaki en büyük fark, onun tasavvuf ehli olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü o, Kur'ân'a tasavvufî çerçeveden bakmış ve Kur’an’ı bu yönde değerlendirmiştir. Görebildiğimiz kadarıyla tasavvuf noktasından ilk defa Kur'ân'a bir bütün olarak bakıp değerlendiren ve Kur'ân'ın sistematik işarî tefsir usulünü geliştiren ve bu çerçevede ayetleri konularına ve içerdikleri manaların değerlerine göre tasnif eden Gazzâlî olmuştur.