استفاده از مدل‌های ترکیبی و ردیاب‌ها جهت تعیین سهم واحدهای کاربری اراضی در میزان فرسایش و رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تنگ‌بستانک، استان فارس)

• Main Authors: احمد نوحه گر, محمد کاظمی, سید جواد احمدی, حمید غلامی, رسول مهدوی
• Format: Article
• Language: English
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2017-06-01
• Series: جغرافیا و مخاطرات محیطی
• Subjects: انگشت نگاری; ردیاب ها; رسوب; مدل های ترکیبی; تنگ بستانک
• Online Access: https://geoeh.um.ac.ir/article_31021_ca491455d14247da34846620b08629da.pdf

فرسایش خاک و تولید رسوب یکی از مخرب‌ترین پدیده‌هایی است که موجب خسارت‌های فراوان در مناطق مختلف شده ‌است. از طرفی جهت مبارزه با این پدیده و اجرای پروژه‌های حفاظت خاک، نیاز به آگاهی از اطلاعات مکانی منابع رسوبات تولیدی در یک منطقه است. روش انگشت‌نگاری رسوب بر پایه ردیاب‌های ژئوشیمیایی، آلی، نسبت‌های ایزوتوپی و نیز استفاده از مدل‌های ترکیبی مختلف باعث شناخت سهم منابع مختلف رسوب در یک ناحیه می‌شود. در تحقیق حاضر با استفاده از ترکیب بهینه ردیاب‌های آلی، ژئوشیمیایی و نسبت‌های ایزوتوپی اقدام به تفکیک منابع مختلف فرسایش و تولید رسوب و سپس تعیین سهم این منابع با استفاده از مدل‌های کالینز (Collins)، کالینز اصلاح‌شده (M Collins)، موتا (Motha)، لاندور (Landwehr) و اسلاتری (Slattery) شد. جهت تعیین بهترین مدل در این‌باره از شاخص‌های GOF، RMSE و تطبیق نتایج با اندازه‌گیری واقعی مقادیر رسوب برپایه مدل BLM و واحدهای شدت فرسایش استفاده شد. عناصر کربن، مس، تیتانیوم و سیلیکون به‌عنوان ردیاب‌های تفکیک کننده واحدهای کاربری اراضی شناخته شدند و مدل‌ ترکیبی کالینز اصلاح شده (M Collins) با شاخص‌های GOF، 9/99% و RMSE، 07/2% به‌عنوان بهترین مدل انتخاب شد. نتایج اندازه‌گیری صحرایی میزان رسوب تولیدی از کاربری‌های مختلف اراضی نشان داد مراتع با پوشش‌های گیاهی ضعیف و متوسط و با اهمیّت ‌نسبی 87/3 در اولویّت مدیریت حفاظت خاک قرار دارند. مدل‌های ترکیبی نشان دادند بیشترین سهم در فرسایش و رسوب حوزه مربوط به مراتع ضعیف و تخریب یافته منطقه با درصد مساحت 75/16 و سهم 04/57 درصد می‌باشد و اراضی زراعی کمترین نقش را تولید رسوب منطقه دارند. همچنین نتایج مدل‌ موتا با ضریب همبستگی 924/0 کمترین اختلاف را با مقادیر اندازه‌گیری‌شده داشت.