‌کاربرد گرافیک تعاملی در شهرها با نگاه به نظریه های «جان فیسک» (با رویکرد فرهنگ توسعه‌ی محیط زیست)

• Main Authors: مسعود همتی وینه, محمد خزایی, غلامعلی حاتم
• Format: Article
• Language: English
• Published: Iranian Scientific Association of Visual Arts 2021-01-01
• Series: مبانی نظری هنرهای تجسمی
• Subjects: گرافیک محیطی; گرافیک تعاملی; جان فیسک; محیط زیست
• Online Access: https://jtpva.alzahra.ac.ir/article_5379_1a9a8152b2d5608fec123bdbdf684c90.pdf

در دنیای معاصر، زندگی در شهرهای بزرگ، به‌خصوص کلان‌شهرها، به‌گونه‌ای است که بیش‌تر افراد اوقات خود را در محیط بیرون از خانه سپری می‌کنند. بنابراین، از محیط بیرون تاثیر بسیاری می‌پذیرند. از همین رو، چنین فضاهایی بهترین فرصت را در اختیار طراحان گرافیک قرار می‌دهد. این فرصت، گاهی، به اندازه مکثی کوتاه است؛ اما گاه، ممکن است بیننده را عمیقا متاثر سازد و یا منجر به تعامل مخاطب با اثر شود و ایجاد معنایی جدید کند. این پدیده را در کشورهای پیشرفته، به‌عنوان گرافیک یا تبلیغات محیطی تعاملی شاهد هستیم. جان فیسک، نظریه‌پرداز و منتقد رسانه‌ای بریتانیایی است و بررسی چگونگی ساخت معنای فرهنگی در جوامع دغدغه‌ اصلی اوست. از نکات مهم و مورد بحث در این پژوهش، مخالفت فیسک با این نظریه است که، مخاطب وسایل ارتباط جمعی، بدون فکر، تولیدات رسانه‌ای را مصرف می‌کند. و بر این باور است که، مخاطبان با پیش زمینه‌های فرهنگی و هویت متفاوت، متون را به‌صورت متفاوتی دریافت می‌کنند. و هم‌چنین، در نظریاتش به نقش فوق‌العاده «خواننده» در فرآیند رمزگشایی متون رسانه‌ای تاکید می‌کند. به اعتقاد فیسک، ماهیت چندمعنایی متون به مخاطبان این امکان می‌دهد، تا سازنده طیف وسیع و متنوعی از رمزگشایی‌ها باشند و به همین دلیل، مانع از تسلط بی‌چون و چرای رسانه‌ها به آنان شوند. پژوهش پیشِ‌رو، می‌کوشد درپی پاسخ به این پرسش باشد که، انتقال پیام از راه گرافیک تعاملی با تکیه بر نظریه‌ها‌ی جان فیسک، در جهت فرهنگ سازی و تولید معنا از جانب مخاطب، چگونه است و این مهم در مسیر توسعه‌ حفظ و نجات محیط زیست چگونه صورت می‌پذیرد؟ و بر این می‌کوشد، فرضیه‌ای‌ را پیش ببرد که گرافیک تعاملی در تولید پیام‌های چند معنایی، کُدگذاری‌ها و رمزگشایی توسط مخاطب درگیر با این هنر قادرند حامل معناهای چندگانه باشند و در درگیر کردن مخاطب جهت آموزش هدفمند فرهنگی زیست محیطی، میسر به نظر می‌رسد. در این پژوهش، درقدم نخست، به شیوه‌ توصیفی-تحلیلی، مفاهیم اساسی نظریه‌‌های جان فیسک و رویکرد انتقالی و آیینی در راهبرد چگونگی انتقال پیام مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ و با تکیه بر نشانه‌شناسی او، به‌منظور توصیف رابطه‌ مخاطب با پیام و انتقال مفاهیم پیام‌های فرهنگی با رویداد گرافیک تعاملی تحلیل صورت می‌گیرد. به نظر می‌رسد به‌واسطه‌ گرافیک محیطی تعاملی و مجاورت پیام اثربخش و مخاطب فعال و درگیر می‌توان درآموزش‌های محیط زیستی اثر گذاشت و در این قالب، در رسیدن به هم‌دلی، برانگیختن حساسیت‌های زیست محیطی مخاطب، مثل بحران گرم شدن زمین و بالاآمدن سطح آب‌ها، خشک‌سالی و... موثر بود.