Niezależność, autonomia i wolność akademicka a modele koordynacji szkolnictwa wyższego. Na marginesie artykułu C. Kerra

• Main Author: Julita Jabłecka
• Format: Article
• Language: Polish
• Published: Adam Mickiewicz University 2016-01-01
• Series: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Online Access: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/nsw/article/view/4314

Nawiązując do artykułu C. Kerra, w którym wyróżniono cztery aspekty niezależności uczelni (własność, kontrolę, źródła i mechanizmy finansowania), przedstawiono szereg problemów związanych z próbą spojrzenia na polski system szkolnictwa wyższego z amerykańskiej perspektywy teoretycznej. Sięgając do źródeł uniwersytetu średniowiecznego, poprzez model uniwersytetu liberalnego aż do czasów współczesnych przedstawiono proces stopniowego narastania różnic ustrojowych uczelni polskich i amerykańskich. Efektem tych różnic jest szereg nieporozumień terminologicznych dotyczących autonomii, niezależności i wolności akademickiej. Opisane przez Kerra różnice dotyczą poszczególnych uczelni, ale różnić się mogą także całe systemy szkolnictwa. Dla ich opisu posłużono się 4 modelami teoretycznymi B. Clarka: koordynacji biurokratycznej, politycznej, oligarchii akademickiej i rynkowej, przedstawiając instrumenty ich realizacji oraz wynikającą stąd sytuację uczelni. Konsekwencje wykorzystania w praktyce koordynacji opartej na dominacji modelu oligarchii i rynku przedstawiono na przykładzie przeobrażeń systemu brytyjskiego przed kilku laty. W ostatniej części artykułu przedstawiono analizę krytyczną kierunku przeobrażeń polskiego systemu wynikającego z nowych regulacji prawnych i ich interpretacji, wskazując na sprzeczności i niekonsekwencje oraz warunki spójności rozwiązań.