Entamoeba histolytica’nın İnsan ve Hayvan Sağlığı Açısından Önemi

• Main Authors: Sevil TOROĞLU, Fatma KILINÇ, Meral YILMAZ, Dilek KESKİN
• Format: Article
• Language: English
• Published: Düzce University 2018-01-01
• Series: Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi
• Subjects: entamoeba histolytica; evrimi; tanısı
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dubited/issue/34777/296474?publisher=duzce

Amaç: Bu çalışmada insan sağlığı açısından önemli olan Entamoeba histolytica’nın nasıl bulaştığı ve ne gibi zararlara neden olduğu hakkında bilgiler toplanacaktır. Bulgular: Entamoeba cinsinin bir türü ve anaerobik bir parazit protozoadır. Evriminde sıra ile kist-metakist - metakistiktrofozoit - trofozoit-prekist - dönemleri görülür. E.histolytica hastalık yapmadan da bağırsakta yaşayabilir. Kalın bağırsağa yerleşir, kalın bağırsağın içine yayılır. Bazen dokuları geçebilmektedir. Bazen kalınbağırsağın içine yayılarak kolit (bağırsak iltihabı), akut dizanteri veya ishale yol açmaktadır. Enfeksiyon kana geçebilmektedir. Kan aracılığıyla karaciğer, akciğer gibi organlara ulaşmaktadır. Tropikal ve subtropikal bölgelerde daha sık görülmektedir. İnsan dışkısının tarlalara gübre olarak verilmesi, sinek, böcek gibi eklembacaklılar, enfeksiyon taşıyan kişilerin gıda sanayisinde çalışması ve temizliğe dikkat edilmemesi bu parazitin dağılmasına neden olmaktadırlar. Esas bulaşma yolu oraldır. Hastalık belirtileri; yumuşak kıvamlı dışkılama, mide krampları olabilmektedir. Hastalığın daha şiddetli seyrettiği amipli dizanteride; ateş, karında hassasiyet, dışkıda kan görülmesi, istifra ve zayıflama görülebilmektedir. Amip karaciğer ve beyin abselerine sebep olabilmektedir. Tanı: Mikroskop altında incelenmek üzere dışkı örnekleri ile yapılan çalışmalarda %34 hassasiyet ile tespit edilmektedir. Mikroskobi yöntemi yanı sıra amibe ait antijenlerin ve karşı antikorların tespit edilmesiyle tanının hassasiyeti artmaktadır. Kolonoskobi esnasında doktor intestinal içeriğini görür, gerekirse biyopsi alarak ayrıntılı mikroskopta inceler. Karaciğer, absesi ve diğer organlarda görünenlerde, ultrasanografi ve tomografi görüntüleme yöntemleri ile tespit edilmektedir. Sonuç: E. histolytica’nın neden olduğu amipli dizanteri genellikle tespitinde sorunlar yaşanan enfeksiyondur. Tanıda ne yazık ki yaygın biçimde mikroskobi ön plandadır. E. histolytica’nın olgun kistlelerinin gıda, su ve cinsel yolla alınmasıyla dönüştüğü trofozoitlerinin kolona invazyonu ile oluşmakta ve asemptomatik taşıyıcılıktan amibik kolite kadar değişik klinik tablolar ile karşımıza çıkmaktadır. Bu durum dünyada ve ülkemizde bölgelere göre değişik tablolarla karşımıza çıkmaktadır. Amöbiyaz bildirimi zorunlu hastalıklardandır. Özellikle gıda ile uğraşanlar kontrol altında tutulmalıdır. Hasta ve kist taşıyıcılar tedavi edilmeli, kişisel hijyen, içme ve kullanma sularını bulaşlardan korumalı ve vektörlerle savaş gibi başlıca korunma tedbirleri bulunmalıdır. Amöbiyazın tedavisinde kist, trofozoit veya hem kist hemde trofozoit formlarına etkili olan antiprotozoner ilaçlar kullanılmalı ve antibiyotikler kullanılmalıdır.