Doğu Öğretilerinin Batıya Aktarılmasında Teosofi Cemiyeti’nin Etkisi

• Main Author: Ali Gül
• Format: Article
• Language: Turkish
• Published: Ankara University 2016-12-01
• Series: Dini Araştırmalar
• Subjects: Theosophical Society; H. P. Blavatsky; Hinduism; Buddhism; Eastern teachings; Western world; Gandhi; Tibet; Teosofi Cemiyeti; Hinduizm; Budizm; Doğu öğretileri; Batı dünyası
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/da/issue/26684/280589?publisher=motifyayincilik

Teosofi Cemiyeti, 1875 yılında ABD’de kurulan bir modern ezoterik ve okültist harekettir. Cemiyetin doktrinel lideri gizemli bir kişilik olan Helena Petrovna Blavatsky’dir. Temelde Batı ezoterik ve okült geleneklerine yönelen Teosofi hareketi 1879 yılında Hindistan’a taşındı. Bu tarihten itibaren Teosofi literatürüne Hint öğretileri hâkim oldu. Bu anlamda cemiyet tam anlamıyla senkretik bir yapı sergiledi. Cemiyet reenkarnasyon ve karma başta olmak üzere Hint düşünce ve inanç dünyasının kavramlarını Batı’ya taşımada önemli rol oynadı. Ürettiği literatür birçok Batılının Doğu öğretilerini tanımasına vesile oldu. Mahatma Gandhi dahi öz kültürünü tanımada Teosofi Cemiyeti’nin etkisini ifade etmiştir. Bugün Batı dünyasında Tibet’in egzotik ve mistik bir merkez olarak tanınmasında ise cemiyetin özel bir yeri vardır. Tüm bunların yanında cemiyet Hint öğretilerini yozlaştırdığı hususunda ciddi eleştiriler de almıştır. Bu çalışma Teosofi Cemiyeti’nin Doğu öğretilerini Batı’ya taşımadaki rolünü değerlendirmeyi amaçlamaktadır.