ستاک ساختواژی: مفهومی جدایی گرا

• Main Author: فائزه ارکان
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Alzahra University 2018-08-01
• Series: زبان پژوهی
• Subjects: ستاک ساخت­واژی; واژه; فرضیۀ جدایی; ساختِ صرفیِ محض; صرفِ واژه‌بنیاد
• Online Access: http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2754_552e8d3d2af7704470a04eee05588a4f.pdf

عنصرِ ستاکِ ساخت­واژی، صورتی آوایی از یک واژه است که به عنوان واحدی انتزاعی، نقش عنصر پایه را در فرایندهای صرفی بر عهده دارد و مستقل از جنبۀ نحوی و معنایی­ واژه در این فرایندها عمل می­کند. مسئلۀ اصلی این­ مقاله، تحلیل مفهوم جدایی­گرایِ ستاک ساخت­واژی، از دیدگاهی نوین است که فرضِ وجود آن در توجیه عدم تطابقِ یک‌به‌یک بین صورت و معنای سازه‌های واژه­های صرف­شده­ و مشتق ضروری است. نبودِ رابطه­ای ثابت و یک‌‌به‌یک بین صورت و معنای عناصر ساخت­واژی موجود در واژه­های­ غیربسیط، یکی از واقعیت­های زبانی است ­که انگاره­های صرفی تکواژبنیاد را در شماری از تحلیل­های صرفی به­­چالش طلبیده‌است. چرا که انگاره­های صرفی تکواژبنیاد نگاهِ تسلسلی به صرف دارند. در مقابل، رویکردهای واژه­بنیاد به صرف، نگاهی جدایی­گرا به رابطۀ بین صورتِ واژه و ابعادِ نحوی و معنایی ­آن را اتخاذ کرده‌اند. از منظر فرضیۀ جدایی­گرا که مهم‌ترین جنبۀ صرف واژه­بنیاد است، بازنمونِ صرفیِ فرایند‌های صرفی، متمایز از جنبۀ نحوی و معنایی­ آن­ها است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که صورت­هایی­ از یک واژه، ­طیِّ فرایندهای صرفی، مقولۀ نحوی و معنای مشخصی ندارند، در واژگان ثبت نمی­شوند و صورت آزاد هم نیستند، اما وجود آن­ها الزامی است. این صورت­­ آوایی، ستاک ساخت­واژی (ساخت صرفیِ محض) نامیده می‌شود که جداسازی آن از سطح نحو و معنای واژه، در یک فرایند صرفی می‌تواند مسئلۀ عدمِ تقارن ساخت­واژی، مانند وجودِ یک ستاکِ مشترک در چند فرایند صرفی، یا چند ستاک برای یک واژه قاموسی را نشان دهد. همچنین قادر است اشتقاق بدون وند­افزایی صوری را به شیوة دقیق­تری از رویکرد صرفِ تکواژبنیاد، تبیین نماید.