MAKĀSİDU’L-ELHÂN’DA SES SİSTEMİ

• Main Author: Cemal KARABAŞOĞLU
• Format: Article
• Language: Arabic
• Published: Sakarya University 2012-06-01
• Series: Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
• Subjects: -; Türk Mûsikîsi; Makamlar; Âvâzeler; Makāsidu’l-elhân; Abdülkâdir el-Merâgî; Turkish Musiqi; Maqāms; Awāzās; Maqāṣid al-alḥān; Abd al-Qādir al-Marāghī
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/sakaifd/issue/20619/219752?publisher=sakarya
• ISSN: 2146-9806; 1304-6535

15. yüzyılın ilk yarısında Türk mûsikîsi nazariyatına dair yazılan eserler arasında Abdülkadir el-Meragî'nin eserlerinin ve bu eserler arasında en son telif ettiği Makâsidu'l-elhan'ın oldukça önemli bir yeri vardır. Türk Mûsikisi ses sisteminin teorik olarak işlendiği bu eserde müzikal sesin oluşumu,nitelikleri, perdelerin ebcedî nota ile gösterilişi, aralıklar, dörtlüler, beşliler, makamlar, avaze ve şu'beler gibi mevzular detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Günümüz Türk Mûsikîsi ses sisteminin teşekkülünde önemli bir nazariyatçı olan Meragî notaların tel üzerindeki yerlerini, aralarındaki uzaklık ve oranları çizelgeler kullanarak belirtmiştir. Temel melodik yapıları ise yedi kısım dörtlü,on üç kısım beşli, döneminde meşhur on iki makam, altı avaze ve yirmi dört şu'be olarak incelemiştir.Müzik sistemini oluşturan tüm bu melodik dizilerde yer alan notaların aralıklarını ise çoğu zaman cent değerlerini de vererek ebced harfleri ile belirten Meragî, 15. yüzyıl makam anlayışını yansıtmaktadır. Bestekar bir teorisyen olan Meragî'nin bu eserinde seleflerinin mûsikî nazariyatına dair görüşlerini zikretmesi, onun bu eserinin önemini daha da arttırmaktadır. Bu durum onların ortaya koydukları nazarî sistemlerin ve makam anlayışlarının doğru bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.