SAKARYA HAVZASI AYLIK YAĞIŞLARININ OTOREGRESİF MODELLEMESİ

• Main Authors: Ali Berktay, Meral Büyükyıldız
• Format: Article
• Language: English
• Published: Pamukkale University 2006-01-01
• Series: Pamukkale University Journal of Engineering Sciences
• Subjects: sakarya basin; rainfall; time series; autoregressive; akaike information criteria; sakarya havzası; yağış; zaman serisi; otoregresif; akaike bilgi kriteri
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/20519/218493
• ISSN: 1300-7009; 2147-5881

Bu çalışmada, geleceğe yönelik tahminler yapabilmek amacıyla Türkiye'nin önemli büyük havzalarından biri olan Sakarya Havzası'na ait aylık yağışların periyodik otoregresif modelleri (PAR) belirlenmiş ve belirlenen model tiplerine ait matematiksel ifadeler elde edilmiştir. Optimum modeller Akaike Bilgi Kriteri (AIC) değerlerine göre seçilmiştir. Her ne kadar AIC'de parametreler "en büyük olabilirlik yöntemi" ne göre hesaplanıyorsa da, bu çalışmada, "momentler yöntemi" kullanılmış; anılan her iki parametre tahmin yönteminin vereceği sonuçların karşılaştırılması diğer bir çalışma kapsamında düşünülmüştür. Seçilen modellerin uygunluk testleri Port Manteau testi ile artık serilerin bağımsızlığı kontrol edilerek yapılmıştır. Her istasyon için seçilen modeller kullanılarak tarihi serilerle aynı uzunluğa sahip 50'şer adet sentetik seri üretilmiş ve bu sentetik serilerle tarihi serilerin istatistiksel karakteristikleri (ortalama, standart sapma, korelasyon) karşılaştırılmıştır. 25 istasyona ait aylık yağışların periyodik otoregresif modellerinin belirlenmesi sonucunda PAR(0), PAR(1), PAR(2) ve PAR(3) olmak üzere 4 farklı PAR modeli elde edilmiştir.