Piotr Skarga a kwestia dialogu katolicko-prawosławnego w historii i czasach współczesnych

• Main Author: Tomasz Kempa
• Format: Article
• Language: deu
• Published: Nicolaus Copernicus University in Toruń 2015-05-01
• Series: Litteraria Copernicana
• Subjects: piotr skarga; jezuici; unia brzeska; dialog ekumeniczny
• Online Access: https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/LC/article/view/5902
• ISSN: 1899-315X; 2392-1617

<p>Piotra Skargę należy uznać za jednego z głównych twórców unii brzeskiej z 1595/1596 roku, która doprowadziła do podporządkowania papieżowi prawosławnej metropolii kijowskiej, obejmującej ziemie Rzeczypospolitej. Ideowym impulsem do zawarcia tej unii stała się książka Skargi <em>O jedności Kościoła Bożego</em>... (1577, II wydanie 1590). Jej autor obarczył całą winą za wielką schizmę z 1054 roku stronę prawosławną, jednocześnie oskarżając cerkiewnych hierarchów o odejście od prawdziwej wiary, a także krytykując niektóre zwyczaje panujące w Cerkwi na ziemiach ruskich. Wywołało to negatywną reakcję ze strony prawosławnych, którą pogłębiło samo zawarcie unii. Skarga dostarczał w tym czasie swoimi pismami argumentów zwolennikom unii brzeskiej, na co strona przeciwna zareagowała dziełami polemicznymi, autorstwa między innymi Marcina Broniewskiego (brata czeskiego, piszącego jednak w imieniu prawosławnych) oraz Melecjusza Smotryckiego. W 2. połowie XX wieku, wobec rozwoju dialogu ekumenicznego między Kościołem katolickim a prawosławnym, poglądy Skargi na jedność chrześcijaństwa stały się anachroniczne. W katolickim nauczaniu ekskluzywizm religijny jezuity został zastąpiony współistnieniem Kościołów siostrzanych. Z tego powodu teolodzy i duchowni katoliccy, jakkolwiek wciąż podkreślają rolę Skargi jako współtwórcy unii brzeskiej, nie eksponują już jednak jego poglądów dotyczących jedności. Dlatego też nauczanie jezuity nie budzi dzisiaj szczególnych emocji wśród prawosławnych, choć dokonywana przez nich ocena jego religijnych poglądów musi pozostać zdecydowanie negatywna.</p>