MEVLANA'DA İRADE HÜRRiYETi

• Main Author: Ramazan ALTINTAŞ
• Format: Article
• Language: Turkish
• Published: Cumhuriyet Üniversitesi 2004-12-01
• Series: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
• Subjects: Cebir; ihtiyar; Kader; fatalist; determinist; indeterminist; hürriyet; cüz'i irade; sebep-sonuç ilişkisi; sorumluluk; Coıııpulsion; choice; Fate; freedom; partial will; cause-effect relationship; responsibility
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/cuifd/issue/4301/255657?publisher=cumhurilhyt

Mevlana Mesnevi adlı eserinde insan hürriyeti üzerinde çok durur. Bu konuyu, kader, cebir ve ihtiyar kavramlarıyla anlatır. Özellikle insandan irade hürriyetini soyutlayan Cebri (indeterminist) ve sebepleri yaratandan soyutıayan materyalist insana çok kızar. Inançlarında dengeli bir insan modeli ortaya koyar. Mevl~na'ya göre, hürriyet, insanı Allah'tan alıkoyan şeylerden uzak durmaktır. Insanın Allah'a ibadeti arli ıkça, hürriyet alanı da genişler. Mevlana, insanın özgürlüğünü savunmada, hem psikolojik ve hem de kelami deliller kullanır. Bu konuda onun kullandığı dil, cahil ve bilgin her seviyede insanın anlayabileceği bir üslüba sahiptir. Mevlana'nın insan hürriyeti konusuncjpki görüşleri orjinaldir. O, mutlak bir hürriyetten yana değil, nisbi bir hürriyet anlayışından yanadır. Insan, cüz'i iradesinde hürdür. Dolayısıyla, sorumluluk yüklenecek bir insanın hür olması gerekir. Mevlana'nın insan hürriyeti noktasındaki görüşleri Kur'an'ın rühuna uygundur.